DEET
N,N-Dietylo-m-toluamid, DEET – organiczny związek chemiczny z grupy amidów, metylowa pochodna benzamidu. Stosowany jako środek odstraszający owady, np. komary, meszki, muchy końskie, kleszcze lub muchy tse-tse oraz jako środek owadobójczy.
N,N-Dietylo-m-toluamid został opracowany przez chemików armii USA, po doświadczeniu zdobytym w walkach w wilgotnych lasach zwrotnikowych podczas II wojny światowej. Pierwsze wojskowe zastosowanie miało miejsce w 1946 roku, a cywilne – w 1957 roku. Pierwotnie DEET testowano jako środek owadobójczy w rolnictwie, w następstwie czego rząd USA zastosował go w warunkach wojennych, szczególnie w Wietnamie i okolicznych regionach.
Światowa Organizacja Zdrowia oraz CDC zadeklarowały, że DEET jest efektywnym środkiem odstraszającym komary, w tym komara Aedes aegypti przenoszącego wirus Zika, dengi oraz czikungunii, które są problemem w wielu częściach świata. Produkty z większą zawartością DEET skutecznie odpierają również kleszcze, które mogą wywołać boreliozę.
IKARYDYNA
Ikarydyna, znana również jako pikaridyna, jest środkiem odstraszającym owady.
Ma szeroką skuteczność, jest prawie bezbarwna i bezwonna.
Nazwa pikaridin została zaproponowana jako międzynarodowa niezastrzeżona nazwa (INN) Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), ale oficjalna nazwa, która została zatwierdzona przez WHO jest icaridin.
Wykazano, że Ikaridyna jest równie skuteczna jak DEET bez podrażnień związanych z DEET. Według WHO, Ikaridyna posiada znakomicie właściwości odpychające i odstraszające owady, porównywalne i często lepsze od właściwości standardu DEET.
W Stanach Zjednoczonych, Centra Kontroli i Zapobiegania Chorobom zalecają stosowanie repelentów na bazie icaridin, DEET, ethyl butyloacetyloaminopropionianu (IR3535) lub olej z eukaliptusa cytrynowego (zawierający pementan 3,8-diol, PMD) dla skutecznej ochrony przed komarami niosącymi choroby wektorowe.
Produkty oparte na bazie Ikarydyny, stosowane po raz pierwszy w Europie w 2001 r., zostały ocenione przez Raporty konsumenckie w 2016 r. Jako jedne z najbardziej skutecznych środków odstraszających owady, jeśli są używane przy stężeniu 20%.
Ikarydyna była przed 2016 r. zgłaszana jako skuteczny repelent dla australijskiej ludności cywilnej (7% stężenie) i australijskiej armii (20% stężenie).
IR3535®
IR3535® (ang. Insect Repellent 3535]) – organiczny związek chemiczny, ester etylowy kwasu 3-(N-acetylo-N-butylo) aminopropionowego zawierający w swojej strukturze fragment β-alaniny, stosowany jako repelent owadów, głównie komarów, kleszczy i much.
Środek ten może podrażniać oczy, lecz poza tym charakteryzuję się wysokim stopniem bezpieczeństwa. Stosowany na skórę nie powoduje podrażnień i alergii, jest nietoksyczny.
W celu odstraszania owadów i kleszczy poleca się stosowanie preparatów zawierających od 10 do 30% IR3535.
IR3535®– jest rozpuszczalna w wodzie – więc nie sprawdza się w warunkach wysokiej wilgotności (tropiki). Ma to jednak swoje plusy – łatwiej ją zmyć z ciała i jest biodegradowalna.
Substancja czynna IR3535® nie jest toksyczna dla organizmów wodnych, takich jak ryby lub algi, i nie gromadzi się w środowisku.
Podobnie jak DEET, IR3535 może uszkadzać tworzywa sztuczne. Opracowany w połowie lat 70 przez firmę MERCK i z powodzeniem stosowany w Europie od ponad 30 lat.
OLEJKI ETERYCZNE
Olejki eteryczne to lotne substancje zapachowe, produkowane przez rośliny, które w swoim składzie zawierają alkohole, aldehydy, ketony, fenole, estry, etery i terpeny. Są w stanie zapewnić jedynie krótką ochronne przed owadami – ponieważ te olejki parują – ulatniają się ze skóry.
Olejek z eukaliptusa cytrynowego (PMD, citriodiol) – ekstrakt z drzewa jest rafinowany w celu zwiększenia stężenia naturalnie występującej substancji PMD od 1 do 65%. Stanowi wyjątek wśród olejków, gdyż czas działania szacuje się na ok. 6 godzin. Czystego olejku nie stosuje się u dzieci poniżej 3 roku życia.
Olejek cytronelowy charakteryzuje się świeżym, przyjemnym zapachem. Produkty do stosowania bezpośrednio na skórę dostępne są w stężeniach 5-15% i zapewniają ochronę przez 0,5-2 godzin.
Pozostałe olejki stosowane jako repelenty:
olejek lawendowy
olejek paczuli
olejek mięty pieprzowej
bazyliowy
eukaliptusowy
anyżowy